Her yaşta görülebilen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu Dünya Sağlık Örgütünce tanınan en yaygın nörogelişimsel ve davranışsal bozukluktur. Bebeklik döneminde ışık, ses gibi uyaranlara aşırı tepki vermesi, aşırı huzursuzluk, zor sakinleşme bu bozukluğun göstergeleri olabilirken; çocukluk döneminde hareketsiz duramama, yaşıtlarına göre fazla konuşma, oyunlardan çabuk sıkılarak başka oyunlara geçme arzusu gözlemlenebilir. Ergenlik döneminde ise hareket isteği azalsa da konsantre olma sorunları baş gösterebilir. DEHB nedir detaylı bir şekilde inceleyelim.
Dikkat eksikliği belirtileri nelerdir?
Bireyler arasında kıyaslama yapıldığında dikkat süresinin daha az olduğu durumlar dikkat eksikliğinin ilk göze çarpan belirtisidir. Burada dikkat edilmesi gerek nokta dikkatsizliğin kendisi değildir dikkat kesilme süresinin azlığıdır. 7 yaş öncesi dönem, çocuklarda dikkat eksikliği tanısının konmasında kritik dönemdir. Dikkat eksiliği süreklilik gösteren bir durumdur ve en az 6 ay devam ediyorsa şüphelenmek gerekir. Birbirinden farklı ortamlarda dikkat eksikliği gözlemlenmelidir. Belli bir noktaya uzun süre dikkatin verilememesi, unutkanlık, eşyalarını sık kaybetme diğer belirtiler arasında sayılabilir.
Hiperaktivite belirtileri nelerdir?
Bireyin gelişim düzeyine uygun olmayacak şekilde aşırı hareketlilik göstermesi hiperaktivite olarak adlandırılır. El ve ayakların kıpır kıpır olması, bir yerde sabit bekleyememe, uzun müddet yerinde oturamama, çok konuşma ve sakin duramama belirtiler arasındadır. Hiperaktivite tedavisinde erken tanı konulma şansı artıkça hastalığın iyileşme hızı da aynı oranda artacaktır.
Dikkat eksikliği tedavisi
Tanı konduktan sonra tabii ki ailelere çok iş düşüyor. Uzman ve aile iş birliği tedavinin verimini mutlaka olumlu etkileyecektir. Bu yüzden çocukla iletişimde kalabilmenin yolları aranmalıdır. Çeşitli destekleyici davranış biçimlerini dikkat eksikliği tedavisi boyunca etkisi yadsınamaz. Aile desteği çocuk için bu dünyada güvende olduğunun göstergesidir. Ailede, bireyler arası sağlıklı iletişim kurmanın iyileştirici etkisi yadsınamaz. Tedavinin diğer tarafı ise hekim takibinde ilaç desteği ile sürdürülür. İlaç desteği ile çocukta dikkat süresi artarken öğrenme hızı da fark edilecek şekilde hızlanır.
Dikkat eksikliği neden olur?
Aynı aile bireyleri arasında dehb belirtilerinin görülme sıklığı fazladır. Bu da dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun gen aktarımı yoluyla görülebildiğinin kanıtıdır. Öte yandan yapılan araştırmalar beyin ile ilgili fonksiyonlarının düzgün işlemediği nörolojik sorunlar saptanmıştır. Özellikle beynin dikkat toplama bölgelerinde yaşıtlarla kıyaslandığın küçülme ve fonksiyon kaybı saptanmıştır. Yine anne eğer hamileyken alkol ve sigara kullanmışsa bebekte dikkat eksikliği görülme ihtimalini artırmıştır.
DEHB tedavisi uygulama yaşı nedir?
Dikkat eksikliği bozukluğu tanısı konan bireylerin tedavisi, kişinin yaşı, cinsiyeti, var olan diğer hastalıkları, ailede hastalık geçmişi, bireyde tanı konulduğunda hastalığın derecesi gibi konular tek tek ele alınır. Çocuklara uygulanan tedaviden cevap alınabilmesi için okul öncesi ve okul çağının ilk yılları değerlidir. Ertelenen tedavinin etkisi olarak çocuk büyüdükçe çevresine karşı uyumu güçleşecektir. Davranış sorunları gittikçe pekişip eğitim hayatında başarısızlıklar yaşayabilir. Bu altın dönem olarak nitelendirilecek zamanın kaçırılmaması önemlidir.
Aileler derslerinde başarı sağlayamayan çocukları için tembellik ve hiç yerinde duramayan çocukları için şımarık sıfatı yükleyip cezalarla çocuğunu dizginlemeye çalışabiliyor. Zaten sosyal çevreden sürekli tepki toplayıp dışlanma ihtimali ile yaşarken bu tarz davranışlar aileden de dışlanmaktan korkmasına neden olur. Çocuk içine kapanarak hissettiği dürtüleri bastırmaya çalışması başka psikolojik sorunları doğurabilir. Burada aileye düşen görev çocuğunun her sosyal ortamda ya da tek başına olduğu ortamlarda nasıl davranış gösterdiği ve davranışın ne kadar süre ile devam ettiğinin gözlemesidir. Ardından uzman hekimle iş birliği içerisinde DEHB tedavisinin uygulanamaya başlanmasında başrol oynaması dehb hastalığının sadece ilaca bağlı kalınmasına engel olur.
